ارزیابی فعالیت ضد ویروسی عصاره های گیاهی در برابر ویروس موزاییک توتون

بیماری­های ویروسی به ویژه در سال­های اخیر از اهمیت به سزایی در کاهش عملکرد محصولات کشاورزی برخوردار شده­اند. از آنجایی که ترکیبات دارای اثر مستقیم بر پیکره­های ویروس در دسترس نیستند در اغلب موارد راهکارهای مدیریتی بیماری­های ویروسی، کنترل ناقلین و یا تولید گیاهان تراریخت را شامل می­شوند.  در همین راستا بررسی عصاره­­ گیاهان عالی به منظور شناسایی ترکیبات ضدویروسی مورد توجه بوده­ است. در این مطالعه، اثر ضد­ ویروسی عصاره­ متانولی گل­جعفری،     مریم­گلی و لاله­عباسی مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان جمع­آوری شده در شرایط آزمایشگاه خشک شده، عصاره­گیری از کل اندام بوته­ها با استفاده از حلال متانول صورت پذیرفت. اثرگذاری عصاره­های به دست آمده بر آلودگی­ ویروس موزاییک توتون در شرایط گلخانه و بر روی میزبان لکه موضعی nicotiana glutinosa مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور خالص­سازی ویروس انجام پذیرفته، از غلظت mg/ml 2 آموده ویروس برای مایه­زنی استفاده شد به نحوی که، عصاره­های تهیه شده در سه زمان: دو ساعت قبل از مایه­زنی ویروس، همزمان و دو ساعت پس از مایه­زنی ویروس بر روی بوته­ها اسپری شد. پس از گذشت 35 ساعت از زمان مایه­زنی، تعداد لکه­های ایجاد شده در هر یک از تیمارها شمارش شد. نتایج حاصل از آنالیز آماری و جدول تجزیه واریانس داده­ها حاکی از آن است که دو فاکتور اصلی نوع گیاه و زمان استفاده از عصاره­ها در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار می­باشد اما اثرات متقابل این دو فاکتور در سطح 1 درصد از معنی­داری برخوردار نیست. مقایسه میانگین اثر تیمار زمان نشان داد که استفاده از عصاره­­ها در دو تیمار همزمان و دو ساعت بعد از  مایه­زنی آموده ویروس بیشترین کاهش در تعداد لکه­ها را منجر می­شود و بین این زمان­ها با زمان قبل از مایه­زنی آموده ویروس اختلاف معنی­دار وجود دارد. مقایسه میانگین اثر تیمار گونه گیاه نشان داد که عصاره متانولی مریم گلی دارای بیشترین اثر بر کاهش تعداد لکه­های ایجاد شده توسط ویروس موزاییک توتون بر روی میزبان لکه موضعی است به طوری که با دو تیمار گل جعفری و لاله عباسی دارای اختلاف  معنی­دار بود. اثر دو تیمار گل جعفری و لاله عباسی در کاهش تعداد لکه­های موضعی دارای اختلاف معنی­دار نبود. این اولین گزارش از اثر ضدویروسی گیاه مریم گلی (salvia officinalis) علیه   ویروس­های گیاهی است.